Have an account?

Mayoz ve Mitoz Bölünmenin Hikmetleri

Hücre bölünmesi iki temel şekilde gerçekleşir ve bunların her biri tam olması gerektiği zamanda ve gerektiği şekilde olur. Bunlardan ilki, döllenme esnasında gerçekleşen "mayoz" bölünme şeklidir. Mayoz bölünme, yumurta ve sperm hücrelerini oluşturan hücre bölünmesi çeşitidir.

Bu bölünme neticesinde insanların her nesilde aynı kromozom sayısına sahip olması mümkün olur. Söz konusu hücreler kromozomlarını, yumurta ve sperm hücrelerini oluşturmak için yarıya -46'dan 23'e- indirirler. Döllenme esnasında sperm ve yumurta hücreleri birleştiğinde, böylece embriyo da 46 kromozoma tamamlanmış olur. Peki bu matematik hesabını kusursuzca kim yapmaktadır? Hücrelerin kendi kendilerine böyle bir öngörüye sahip olmaları, birleştiklerinde normal bir insan kromozomu oluşturmak için, neler yapmaları gerektiğini bilmeleri mümkün değildir. Onları bir ölçüye göre hareket ettiren, bu kusursuz sistemi kuran, elbette üstün kudret sahibi Allah'tır. Bir Kuran ayetinde şöyle haber verilmektedir:

... Elbette Allah, Kendi emrini yerine getirip-gerçekleştirendir. Allah, herşey için bir ölçü kılmıştır. (Talak Suresi, 3)

Rabbimizin insanın oluşumunda mayoz bölünmeyi var etmesinin çok büyük hikmetleri vardır. Örneğin her birleşme sırasında ya sadece babadan ya da sadece anneden gelen kromozomlar, yeni embriyonun kromozomlarını oluştursaydı, yine her zigot hücresi normal bir insan gibi 46 kromozoma sahip olurdu, ancak o zaman dünyadaki insan çeşitliliği olmazdı. Her yeni doğan bebek ya annesinin ya da babasının bir kopyası olurdu. Bu yüzden mayoz bölünme şekli son derece hikmetlidir ve kusursuz bir düzenle insanın ilk yaratıldığı andan itibaren işlemektedir. Hücrelerin bu tür bölünmesi esnasında, "DNA karışımı" (DNA shuffling) süreciyle genetik çeşitlilik mümkün olmaktadır. Olası o kadar çok DNA kombinasyonu bulunmaktadır ki, aynı iki ebeveynin farklı döllenmelerde tamamen birbirinin aynı bir çocuk dünyaya getirme ihtimali dahi, sonsuz derecede küçük bir sayıdır. Yaklaşık olarak yetmiş trilyonda bir ihtimaldir.

Prof. Gerald L. Schroeder genetik bilgilerin karışması esnasında, bir anormallik olmadan son derece düzgün ve estetik görünümde bir insanın var olmasındaki olağanüstülüğe de dikkat çekmektedir:

İnsan genomunda mevcut olan özellik takımları arasında, 5 milyondan fazla farklı kombinasyon kurulması olasıdır. Bu çeşitliliğe ek olarak, çiftler, hücrenin merkezi düzleminde sıralandıklarında, genleri çaprazlama olarak değiş tokuş ederler... Yeni kromozom kümelerinden her biri, hem anneden hem de babadan parçalar içerir. Bu safhada olası kombinasyon sayısı trilyonlara ulaşır. Bu devasa potansiyel çeşitlilik düşünüldüğünde, iki insanın hiçbir zaman için birbirine tıpatıp benzememesi şaşırtıcı değildir. Bütün bu genetik karmaşıklığa rağmen, doğan çocukların büyük bir çoğunluğunun normal görünümlü olması ise şaşırtıcıdır.

Mayoz bölünme, yumurta ve sperm hücrelerini oluşturan hücre bölünmesi çeşitidir. Böylece, her yeni doğan bebek, annesinin ve babasının genlerinin karışımı yeni bir insan olur.


Mitoz bölünmede ise, hücre, kromozomları da dahil olmak üzere bütün içeriğini kopyalar ve iki ikiz yavru hücre olarak bölünür. Böylece yeni dokuların inşa edilmesi mümkün olur.

DNA dizilimindeki hataların ne denli tehlikeli sonuçları olduğuna önceki bölümlerde değinmiştik. Ayrıca genlerde ufak tefek düzenlemelerin çok yönlü olumsuz sonuçları olduğu göz önünde bulundurulursa, dev bilgi bankasının karışımından böylesine kusursuz bir insanın ortaya çıkması, Allah'ın sonsuz kudretinin delillerinden biridir. Bir ayette Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:



O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, 'şekil ve suret' verendir. En güzel isimler O'nundur. Göklerde ve yerde olanların tümü O'nu tesbih etmektedir. O, Aziz, Hakimdir. (Haşr Suresi, 24)

İkinci hücre bölünme şekli ise "mitoz" bölünmedir. Mitoz bölünme sırasında hücre, kromozomları da dahil olmak üzere bütün içeriğini kopyalar ve iki ikiz yavru hücre olarak bölünür. Böylece yeni dokuların inşa edilmesi mümkün olur. Örneğin kalbi oluşturmak için binlerce kalp hücresine ihtiyaç vardır. Bir mide veya böbrek hücresi bu kalp hücrelerinin yerini alamaz, dolayısıyla fonksiyonel bir kalp oluşturacak kadar kalp hücresinin çoğalması gereklidir. Diğer taraftan parmağınızı kestiğinizde de, hemen burada yeni deri hücreleri bölünerek, kesik bölgeyi tamamlayacak şekilde çoğalır. Aynı şekilde bir bebeğin çocukluk ve gençlik dönemlerinde büyümesi de, hep mitoz bölünmeler sayesinde mümkün olur. Kemik hücreleri düzgün bir şekilde çoğalarak önce bir çocuk, sonra bir yetişkin iskeleti inşa ederler.


Bu süreç öylesine önemlidir ki, mitozun aşamaları bir kısım genler tarafından dikkatle kontrol edilir. Çünkü mitoz bölünme olması gerektiği gibi düzenlenmezse, kanser gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşılabilir. Buradaki mükemmellik çok dikkat çekicidir. Bir hücrenin içinden yine eksiksiz bir hücre çıkmaktadır. Öyle ki bu hücre kendi gibi yeni hücreler üretebilecek tam bir donanıma sahiptir.

Ayrıca hemen döllenmeden sonra mitoz bölünmenin başlaması da son derece şaşırtıcıdır. Hücreler, yeni bir bebeğin oluşması için olağanüstü bir kapasiteyle bölünmeye başlarlar. Organları şekillendirirler; bunlar arasındaki bağlantıları kurarlar ve dokuz ay içinde düzgün bir insan görünümü alırlar. Burada tecelli eden yüksek şuur, belli bir amaca yönelik gerçekleşen aşamaların her biri, Allah'ın emri, O'nun ilhamı ile olur. Kuran'da Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:

Gerçek şu ki, insanın üzerinden, daha kendisi anılmaya değer bir şey değilken, uzun zamanlardan (dehr) bir süre (hin) gelip-geçti. Şüphesiz Biz insanı, karmaşık olan bir damla sudan yarattık. Onu deniyoruz. Bundan dolayı onu işiten ve gören yaptık. Biz ona yolu gösterdik; (artık o,) ya şükredici olur ya da nankör. (İnsan Suresi, 1-3)

De ki: "Sizi inşa eden (yaratan), size kulak, gözler ve gönüller veren O'dur. Ne az şükrediyorsunuz?" (Mülk Suresi, 23)